काठमाडौँ ।

जनस्वास्थ्यका हिसावले असाध्यै अस्वस्थकर वस्थामा पुगेको प्रदुशण स्तरका कारण सुर्यको प्रकाससमेत मघुरोबन्दा काठमाण्डौ उपत्यका मँगबारदेखि नै गुम्म परेको छ । वायुप्रदूषण बढ्दा काठमाडौ उपत्यका वासीले आँखा रातो हुने, नाक–घाँटी पोल्ने, ओठ सुक्ने अनि सास फेर्न गाह्रो हुने समस्या अनुभव गर्न थालेका छन् ।

वातावरण विज्ञका अनुसार काठमाडौँ उपत्यकासहित देशका अधिकांश भूभागमा धुलो र धुवाँसहितको तुवाँलोले वातावरण प्रदूषित बनेको छ ।तीन दिनयता वायु गुणस्तर अनुगमन प्रणालीले काठमाडौँका विभिन्न स्थानमा अति हानिकारक वायुको गुणस्तर सूचक (एक्युआई) २६८ पुगेको छ जुन निकै अश्वस्थको स्तरमा मानिन्छ । ३ सय भन्दा माथि पुग्दा खतरनाक मानिन्छ जनु अवस्थामा बाहिर हिडडुल गर्न समेत नहुने चिकित्सकहरुले सुझाव दिने गर्छन । नेपालको वायुमा अहिले कार्बनमोनोअक्साइड, नाइट्रोजन, सल्फरडाइअक्साइड जस्ता अस्वस्थकर ग्यास र धुलोका ठुलासाना कणको मात्रा उच्च रहेको देखिन्छ ।

वातावरण विभागका उपमहानिर्देशक सैलेशकुमार झाका अनुसार तातो सुक्खा मौसममा डढेलो उच्च हुँदा मानव स्वास्थ्य प्रतिकूल वायुप्रदूषण सिर्जना भएको हो । उनका अनुसार अहिले भारतबाट डढेलोको धुवाँ धुलो नेपाल आइरहेको छ, यहाँका वन क्षेत्रमा पनि गत सातादेखि डढेलो उच्च बन्दै छ । एक्युआई इन्डेक्स अनुसार काठमाडौ अहिले विश्वकै दोस्रो प्रदुशित सहरका रुपमा सुचिकृत छ । पहिलोमा भारतको नयाँ दल्ली छ । दिल्लीको एक्युआई अहिले ३ सय ७९ पुगेको देखिन्छ ।

वायुप्रदूषणका कारण छालामा एलर्जी,, दम र श्वासप्रश्वास सम्बन्धी समस्या आम मानिशले महशुस गर्न थालेका छन् । वायु प्रदुषण निरन्तर कायम रहँदै गएपछि चिकित्सकहरुले दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउने खतरा औल्याएक छन् । उनीहरुले सकेसम्म बाहिर ननिस्कन र निश्कँदा मास्कको अनिवार्य प्रयोग गर्न आग्रह गरेका छन् ।

राष्ट्रिय विपत् जोखिम न्यूनीकरण प्राधिकरणका अनुसार पछिल्लो एक सातामा मात्रै २७२ स्थानमा डढेलो लागेको छ । वैशाखको पहिलो साता यो अझै उच्च हुने आँकलन त्यहाँका विज्ञहरुको छ ।